Tijdsbesef: volgorde van gebeurtenissen in tijd 

• Aangeven van de volgorde in tijd: gebeurtenissen in de juiste volgorde vertellen/ neerleggen

• De begrippen om gebeurtenissen te ordenen begrijpen en correct gebruiken: eerst, daarna, nu, toen, dan, straks, eerder

• De begrippen om gebeurtenissen te ordenen: vroeg, vroeger, laat, later, eerder, vorige/volgende (dag)  begrijpen en correct gebruiken

Tijdsbesef: dag

Heeft een idee van de ‘continuïteit van de tijd’:

• het ritme van dag en nacht;
• een dag bestaat uit een ochtend, middag, avond en nacht en dat herhaalt zich steeds.

Weten dat een etmaal steeds bestaat uit een dag en een nacht en koppelen dit aan licht en donker

Weten dat een dag een vaste volgorde heeft die altijd doorgaat en koppelen daar activiteiten aan

Het verschil tussen dag en nacht aangeven

De begrippen vandaag en morgen begrijpen

De begrippen ochtend, middag, avond, nacht en koppelen daar activiteiten aan

Dagritme en volgorde in de dagindeling (ochtend, middag, avond, nacht) kunnen benoemen

Tijdsbesef week

• Heeft een idee van de ‘continuïteit van de tijd’: een week herhaalt zich steeds
• De begrippen vorige/volgende (dag) en gisteren
• Weten dat een week 7 dagen heeft
• De dagen van de week op volgorde benoemen
• De dag van vandaag, gisteren en die van morgen benoemen
• Namen van de week kunnen benoemen in de goede volgorde.
• Begrippen begrijpen en correct kunnen gebruiken zoals: vandaag, gisteren, morgen, weekend, gisteravond, morgen vroeg
• Activiteiten koppelen aan een dag van de week (bijv. dinsdag muziek, voetbaltraining op bepaalde dagen)
• De begrippen overmorgen en eergisteren

Tijdsbesef maanden

• Heeft een idee van de ‘continuïteit van de tijd’: de maanden in een jaar herhalen zich steeds.
• Circa 4 weken in een maand. Een maand heeft 30 of 31 dagen.
• Maandkalender
• Maanden van het jaar kunnen benoemen in de juiste volgorde
• De maanden van het jaar in goede volgorde noemen
• Weten dat een maand 4 weken heeft

Tijdbeleving

• Waarom lijkt een minuut in de wachtkamer bij de tandarts veel langer te duren dan een minuut in de speeltuin?
• Weten dat je tijd kunt beleven

Tijd meten met verschillende meetinstrumenten

Ervaren dat tijd op verschillende manieren gemeten kan worden.

• Wekker, klok, kalender (scheurkalender, maandkalender, jaarkalender)
  Tellen, zandloper, kaars, waterklok
• Stopwatch, timetimer
• (kook)wekker instellen
• Tijdsduur verwoorden, schatten en meten

Referentiematen tijd, voorbeelden:

• Wat kun je allemaal doen in een minuutje?
• Weten hoe lang een minuut duurt
• Een seconde duurt 1 tel
• Weten hoe lang 1 seconde duurt
• Weten dat 1 minuut 60 seconden duurt
• Enig besef hebben van hoe lang een uur of een half uur ongeveer duurt (rekenles), waar je een kwartier mee bezig bent en hoe lang een minuut of een seconde duurt

Weten wanneer je welke tijdseenheid gebruikt:

• seconde, minuut, uur, dag, week, maand, jaar
• ik kan 50 …. mijn adem inhouden
• tanden poetsen duurt ongeveer 2 …
• een passende tijdseenheid kiezen bij een gebeurtenis (bijv. seconde, uur, dag)

Referentiematen snelheid, voorbeelden:

• Een wandelaar loopt ongeveer 5 km in een uur
• Je fietst ongeveer 15 km per uur
• Een hardloper loopt ongeveer 11 km per uur

Oriëntatie op de klok

• Weten dat je op een klok de tijd kunt aflezen/ zien
• Weten dat we de klok en horloge gebruiken om te weten/ meten dat er tijd voorbij gaat.
• Weten dat een klok een grote en een kleine wijzer heeft
• Weten dat de wijzers van de klok lopen als er tijd verstrijkt. Dat je daaraan ziet dat het later wordt.
• Het verschil tussen de grote en de kleine wijzer

Hele uren kunnen benoemen (analoog)

• hele uren aflezen (* niveau 6)
• dagelijkse activiteiten koppelen aan de hele uren (* niveau 6)

Halve uren kunnen benoemen (analoog)

• halve uren aflezen 
• dagelijkse activiteiten aan de halve uren koppelen 

Kwartieren kunnen benoemen (analoog)

• kwart voor en kwart over aflezen
• dagelijkse activiteiten aan de kwartieren koppelen
• hoe lang een kwartier duurt

Vijf-minutenstanden kunnen benoemen (analoog)

Ritme van een dag (24 uur): uur, minuut, seconde

• Weten dat er 24 uur in een dag gaan (etmaal), 60 minuten in een uur, 60 seconden in een minuut. Verbanden hier tussen kennen.
• de volgende klokfeiten:
  • 1 uur = 60 minuten
  • half uur = 30 minuten
  • 1 kwartier = 15 minuten
  • 1 uur = 4 kwartier
  • half uur = 2 kwartier
  • 1 uur = 2 x half uur
  • 1 dag = 24 uur

Een kloktijd benoemen vanuit ‘ankerpunten’

• “het is bijna half 6” of “het is net elf uur geweest”
• globaal klokkijken (het is bijna kwart voor, het is net tien uur geweest)
• tijdstippen instellen of intekenen (analoog)

Lagere digitale tijden kunnen benoemen (09.35 uur)

• De tijd tot 12:00 uur aflezen op een digitale klok (het is 8 uur en 25 minuten)
• Digitale tijden verbinden met een dagindeling
• Omzetten van analoog naar digitaal en omgekeerd (geen beheersingsdoel!)

Toepassen referentiematen

• Voorbeeld: De trein vertrekt over 10 minuten. Je moet je tas nog inpakken en een stukje lopen. Haal je de trein?

Tijdsduur analoog: hele uren, halve uren

• Tijdsduur (hele of halve uren) tussen 2 momenten bepalen waarbij de begin en de eindtijd een heel of een half uur is.

Eenvoudige berekeningen in de context van de klok (* niveau 12)

• Tijdsduur bepalen
• Begintijd of eindtijd bepalen
• Vertraging uitrekenen